สาหร่ายพวงองุ่น

เฌอรีได้ไปเยือน ดอนหอยหลอด สมุทรสงคราม เมื่อวันศุกร์ที่ ๑๓ ธันวาคม ที่ผ่านมาโดยบังเอิญ เป็นครั้งแรกในรอบหลายปีนับแต่วัยเด็กโน่น ได้ซื้ออาหารทะเลมาจำนวนหนึ่ง มานั่งกินกันบริเวณริมทะเลดอนหอยหลอดนั่นแหละ แต่เฌอรีอยากลองสาหร่ายพวงองุ่นนี่มาก เพราะไม่เคยทานมาก่อน แต่เคยเห็นว่าบางร้านอาหารใช้ตกแต่งจาน ก็ไม่เคยได้ลองชิมดูสักที

แม่ค้าในตลาดดอนหอยหลอด เขาบรรจุเจ้าสาหร่ายตัวนี้ ลงกล่องพลาสติค กลม ใส ขายคู่กับน้ำจิ้มอาหารทะเล กล่องละ ๔๐ บาท ซื้อ ๓ กล่อง ๑๐๐ บาท ซื้อมาแค่กล่องเดียว เพราะเพื่อน ๆ บอกไม่ชอบ รสชาดของสาหร่ายพวงองุ่น คือ ออกเค็ม ๆ คล้ายไข่กุ้ง รสสัมผัส คือ ฉ่ำน้ำ นุ่ม ๆ หยุ่น ๆ กรุบ ๆ รับกับน้ำจิ้มอาหารทะเลมาก ๆ เลยมีความสงสัยอยากรู้ว่า ใครเป็นคนริเริ่มนำมาบริโภคกันนะ แต่เฌอรีว่าเราสามารถประยุกต์กับอาหารได้หลากหลาย คราวหน้าต้องลองดู เกร็ดความรู้เล็ก ๆ น้อย ๆ เมื่อซื้อมาบริโภค จะมีอายุราว ๒-๓ วัน ไม่ควรเก็บเอาไว้ในตู้เย็น เก็บไว้ที่อุณหภูมิห้อง ก่อนนำมารับประทานให้นำไปล้าง และสะดุ้งน้ำเย็นเพื่อความสดกรอบก็เพียงพอแล้ว

จากการค้นคว้าเพียงเล็กน้อย พบว่า คนไทยบางกลุ่มเข้าใจว่า สาหร่ายพวงองุ่น กำเนิดที่ โอกินาว่า ประเทศญี่ปุ่น แต่จริง ๆ แล้ว ทางภาคใต้บ้านเรา นิยมนำมาบริโภคกันมาช้านานแล้ว เรียกกันว่า สาหร่ายเม็ดพริกไทย หรือ สาหร่ายช่อพริกไทย รับคู่กับน้ำพริกกะปิ หรือใช้เป็นเครื่องเคียงกับอาหารถิ่นรสชาดเผ็ดร้อนต่าง ๆ และที่ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล ที่สัตหีบ ได้เพาะเลี้ยงสาหร่ายชนิดนี้ไว้เลี้ยงเต่าทะเลกันด้วย

เรามาลงลึกเกี่ยวกับ สาหร่ายพวงองุ่น นี้กันเถอะ

สาหร่ายทะเลเป็นอาหารที่นิยมบริโภคในต่างประเทศมาเป็นเวลานาน ประเทศที่นิยมบริโภคสาหร่ายทะเล ได้แก่ จีน ญี่ปุ่น เกาหลี ฟิลิปปินส์ เป็นต้น นอกจากนี้สาหร่ายทะเลยังมีประโยชน์หลากหลาย ไม่ว่าจะใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร เป็นส่วนประกอบของเครื่องสำอาง ปุ๋ย ยารักษาโรค อาหารสัตว์ เป็นต้น ในปัจจุบันมีการนิยมบริโภคสาหร่ายทะเลมากขึ้น เนื่องจากสาหร่ายทะเลมีคุณประโยชน์มากมาย จัดเป็นอาหารสุขภาพ

ประเทศที่มีการเลี้ยงและส่งออกสาหร่ายมีหลายประเทศ เช่น ประเทศจีน เวียดนาม แคนาดา ฟิลิปปินส์ เป็นต้น ในประเทศไทยนั้นมีการบริโภคสาหร่ายทะเลในจังหวัดทางภาคใต้และภาคตะวันออก โดยรับประทานแทนผัก ในปัจจุบันกรมประมงสามารถเพาะเลี้ยงสาหร่ายทะเลได้หลายชนิด โดยหนึ่งในนั้น ได้แก่ สาหร่ายพวงองุ่นซึ่งเป็นสาหร่ายที่มีคุณค่าทางอาหารสูงและเป็นหนึ่งในอาหารยอดนิยมของชาวญี่ปุ่น            

สาหร่ายพวงองุ่น เป็นสาหร่ายทะเลสีเขียว (green algae) หรือมีชื่อสามัญว่า Sea Grapes หรือ Green Caviar เนื่องจากมีเม็ดกลมและเป็นช่อคล้ายพวงองุ่น หรือคล้ายไข่ปลาคาร์เวียร์ นอกจากนี้ยังมีชื่อเรียกว่า Lelato, Ararusip, Lato ชาวญี่ปุ่นเรียกสาหร่ายชนิดนี้ว่า umibudo มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Caulerpa lentillifera J. Agardh อยู่ในครอบครัว Caulerpaceae เป็นสาหร่ายที่มีการแพร่กระจายอยู่ในเขต tropicalและ subtropical พบได้ในประเทศอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ไทย เวียดนามและญี่ปุ่น นอกจากนี้ยังแพร่กระจาย

ไปเขตร้อน ได้แก่ เคนยา มาดากัสการ์ มอริเซียส โมแซมบิก โซมาเลีย อาฟริกาใต้ แทนซาเนียและปาปัวนิวกินี เจริญเติบโตได้ดีในน้ำที่มีสารอาหารบริบูรณ์และแสงแดด มีลักษณะคล้ายองุ่น สีเขียวสด มีคุณค่าทางอาหารสูง จัดเป็นอาหารทะเลที่สำคัญในญี่ปุ่นและฟิลิปปินส์ มีทั้งการเก็บเกี่ยวจากธรรมชาติและจากการเลี้ยงในบ่อดิน การเลี้ยงแบบเชิงพาณิชย์ในจังหวัดโอกินา เริ่มต้นในปี ๑๙๘๖ (Trono and Toma, ๑๙๙๓)

ลักษณะทางกายภาพ : ทัลลัสประกอบด้วยสโตลอนที่คืบคลานไปตามพื้นและแตกแขนงได้ แขนงตั้งตรงสูง ๑-๖ ซม. ประกอบด้วยรามูลัสที่เป็นเม็ดกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง ๑.๕-๒ มม. มีก้านสั้น ๆ เรียงกันคล้ายช่อพริกไทย แต่ละรามูลัสมีรอยคอดระหว่างก้านและส่วนที่เป็นเม็ดกลมสีเขียวใส ขึ้นบนก้อนหิน หรือพื้นทรายที่น้ำตื้น ๆ ใกล้แนวปะการัง (Lewmanomont and Ogawa ๑๙๙๕) นอกจากนี้สามารถพบได้ในพื้นทรายปนโคลน และ สามารถปรับสภาพให้เจริญเติบโตได้ดีในบ่อเลี้ยง แต่ไม่สามารถทนทานต่อน้ำจืด

 สาหร่ายพวงองุ่นเป็นหนึ่งในสาหร่ายที่รับประทานได้ของประเทศไทย (กาญจนภาชน์, ๑๙๗๘) สาหร่ายชนิดนี้อุดมด้วยแร่ธาตุ และวิตามินหลายชนิด ทั้งกรดไขมัน PUFA วิตามินบี ๒ วิตามินอี และเกลือแร่ ได้แก่ I, P, Zn, Ca, Mg, Se, Fe, Mn, Co มีลักษณะคล้ายองุ่น เนื่องจากมีรสชาติดีและมีคุณค่าทางอาหารจึงจัดเป็น ๑ ใน ๕ อาหารแนะนำสำหรับผู้ที่ไปเยือนเมืองโอกินาว่า เป็นอาหารสุขภาพ ชาวโอกินาว่าเชื่อว่าการรับประทานสาหร่ายทะเล ช่วยให้หายป่วยได้เร็วขึ้น เนื่องจากมีวิตามินเอ วิตามินซีและเกลือแร่สูง เป็นแหล่งสำคัญของแมกนีเซียม ที่ช่วยลดความด้นโลหิต และป้องกันโรคหัวใจล้มเหลว ช่วยต้านมะเร็ง ไอโอดีนสูงจึงช่วยผู้ป่วยที่เป็นโรคไทรอยด์ได้ นิยมบริโภคกับอาหารทะเล

รับประทานสดแทนผัก สลัด ตกแต่งจานอาหาร อีกทั้งยังเป็นอาหารที่มีราคาแพง

คุณค่าทางอาหารของสาหร่าย C. lentillifera

(Ratana-arporn and Chirapart , ๒๐๐๖)

++ องค์ประกอบทางเคมีอย่างหยาบ (หน่วยมิลลิกรัม/ ๑๐๐ กรัมน้ำหนักแห้ง) ++

- โปรตีน ๑๒.๔๙

- ไขมัน ๐.๘๖

- เยื่อใย ๓.๑๗

- เถ้า ๒๔.๒

- คาร์โบไฮเดรต ๕๙.๒๗

- ความชื้น ๒๕.๓๑

++ เกลือแร่ มิลลิกรัม/๑๐๐ กรัม น้ำหนักแห้ง ++

- ฟอสฟอรัส ๑๐๓๐

- โปแตสเซียม ๙๗๐

- แคลเซียม ๗๘๐

- แมกนีเซียม ๖๓๐

- สังกะสี ๒.๖

- แมงกานีส ๗.๙

- เหล็ก ๙.๓

- ทองแดง ๒,๒๐๐ (ไมโครกรัม/๑๐๐ กรัมน้ำหนักแห้ง)

- ไอโอดีน ๑,๔๒๔ (ไมโครกรัม/๑๐๐ กรัมน้ำหนักแห้ง)

++ วิตามิน มิลลิกรัม /๑๐๐ กรัมน้ำหนักสด ++

- E ๒.๒๒

- C ๑.๐๐

- Thiamin ๐.๐๕

- Riboflavin ๐.๐๒

- Niacin ๑.๐๙

นอกจากนี้สาหร่าย C. lentillifera ยังมีกรดอะมิโนจำเป็นเกือบร้อยละ ๔๐ ของกรดอะมิโนรวม ซึ่งใกล้เคียงกับในไข่และโปรตีนถั่วเหลือง และมีกรดอะมิโนชนิด aspartic และ glutamic สูงประมาณร้อยละ ๒๕ ของปริมาณกรดอะมิโนทั้งหมดทำให้สาหร่ายมีกลิ่นและรสเฉพาะตัว

ข้อมูลจาก  สาหร่ายพวงองุ่น “Green Caviar”  สุพล  ตั่นสุวรรณ มนทกานติ  ท้ามติ้น  และ สันติภาพ แซ่เฮ้า